Trage wegen herwaarderen loont en hoeft niet duur te zijn: soms kunnen heel bescheiden ingrepen missing links wegwerken en voor quick wins zorgen.

In tijden van Covid werd door vele Lokeraars het wandelen en fietsen herontdekt. Meteen ook een kans om ons natuurrijk Lokeren met tal van trage wegen op de kaart te zetten. In het voorjaar van 2021 lanceerde Groen Lokeren in haar Groenkrant een oproep naar interessante trage wegen die als zeer waardevol dienen opgesmukt. De positieve reacties verrasten, maar zijn ook aanleiding geworden voor een heus rapport die de verschillende voorstellen kleur geven. In dit rapport vindt u een korte historiek met een pleidooi van Groen voor een doorstart, op vraag van de Lokeraar. Groen kaartte dit dossier ook aan op de gemeenteraad van 25 oktober 2021.

1. Het startschot: 2014

Mede na aandringen van Groen besliste op 31 maart 2014 het Lokerse schepencollege om contact op te nemen met de provincie Oost-Vlaanderen voor een informeel gesprek over de procedure voor de inventarisatie van trage wegen. Een begeleidend advies van de mobiliteitsdienst stelde het als volgt: “Trage wegen vormen een veilig alternatief netwerk voor de zachte weggebruikers, de natuurliefhebber en de recreant.” Na verkennende gesprekken op 7 mei met een vertegenwoordiger van de provincie en de vzw Trage Wegen werd gekozen om te starten met de inventarisatie in een zone van ongeveer 10,3 km² rond Doorslaar.

Trage wegen vormen een veilig alternatief netwerk voor de zachte weggebruikers, de natuurliefhebber en de recreant.

Een tragewegenplan wordt gewoonlijk in drie aparte fases opgebouwd en uitgewerkt: eerst een inventarisatie van bestaande en interessante wegjes en paden, daarna de opmaak van inrichtingsprincipes per trage weg en tenslotte, tijdens de derde fase, worden trage wegen effectief gerealiseerd (met 40% subsidie vanwege de provincie).
Tijdens de eerste fase, de inventarisatiefase, worden alle bestaande kerkwegels, buurtwegen en trage wegen op kaart ingetekend. Meteen wordt onderzocht of de trage weg al of niet toegankelijk is. Dit resulteert in een evaluatiekaart. Tijdens een bespreking met geïnteresseerde buurtbewoners wordt nagegaan welke trage wegen goede en vlotte alternatieve verbindingen zijn tussen dorpskernen, scholen, sportterreinen enz. Resultaat daarvan is een wenselijkheidskaart. Deze kaart gaat als advies naar het schepencollege waar uiteindelijk wordt beslist welke trage wegen in aanmerking komen voor bewegwijzering/ onderhoud en indien nodig inrichting.

2. Begin (en einde) van uitwerking: 2015-2016

Op een startvergadering in mei 2015 werd een oproep gedaan aan vrijwilligers om te helpen bij de inventarisatie van trage wegen in Doorslaar/Eksaarde. Alain Debbaut woonde deze vergadering bij als geïnteresseerde namens de Fietsersbond (en als gemeenteraadslid). Op 7 december 2015 ging een tweede infovergadering door, ditmaal op het stadhuis. Bij de eerste samenkomst kwam het inventariseren aan bod en boden vrijwilligers aan om op pad te gaan, op de tweede infovergadering werd het resultaat van de inventarisatiefase getoond. De opzet van het proces voor het evalueren van de geïnventariseerde wegen werd toegelicht.

Dit alles leidde eind 2015 tot een evaluatiekaart en evaluatiebundel die voorlag op een vergadering op het stadhuis op 17 februari 2016. Dit gedegen werk, resultaat van vele uren onderzoek, biedt interessante lectuur én suggesties. Van een wenselijkheidskaart en concrete realisaties op het terrein is het echter niets meer terechtgekomen. Plan en bundel zijn blijkbaar na die vergadering in de onderste schuif van de mobiliteitsdienst beland. We vragen ons af hoe dit is gekomen, en waarom er van een vervolgtraject geen werk meer is gemaakt.

3. Quid de provincie Oost-Vlaanderen?

Op 30 april 2020, in het begin van de coronapandemie, publiceerde de deputatie van de provincie Oost-Vlaanderen een nota over het provinciaal tragewegenbeleid van 2020 tot 2025, met formulering van doelstellingen en acties. Uitgangspunt hiervoor was een evaluatie van het beleid van 2009 tot 2019. In 55 gemeenten werden in totaal 267 tragewegenplannen opgemaakt of waren ze in uitwerking (van de 300 afgebakende deelgebieden). Niet minder dan 32 gemeenten dienden 45 subsidiedossiers in voor de herinrichting van 120 wegjes.

Niet minder dan 32 gemeenten dienden 45 subsidiedossiers in voor de herinrichting van 120 wegjes.

De voornaamste doelstelling van de nieuwe nota was dat alle 60 Oost-Vlaamse gemeenten tegen 1 december 2021 over een tragewegeninventaris en een tragewegenplan voor het hele grondgebied zouden beschikken. In de zomer van 2020 had de provinciale dienst mobiliteit een gesprek met de stad Lokeren in verband met het afwerken van de opmaak van tragewegenplannen voor Lokeren. Na dit gesprek werd door de mobiliteitsambtenaar meegedeeld dat de stad, op basis van een genomen besluit door het college van burgemeester en schepenen, hier niet verder aan wenste te werken en dat de samenwerking dus stopte. Goed om weten is dat de subsidieregeling (waarbij de provincie voor 40% kan tussenkomen voor de inrichting van wegjes en voor 60% in de opmaak van tragewegenkaarten en naambordjes – met een maximum van 40.000 euro – nog altijd geldt. Maar volgens het reglement kan de stad er enkel beroep op doen, indien ze beschikken over een door de gemeenteraad goedgekeurd tragewegenplan voor het betreffende gebied.

4. Een nieuwe doorstart? Groen Lokeren pleit er alvast voor!

Lokeren heeft veel wegjes en paden voor traag, niet-gemotoriseerd verkeer en voor landbouwverkeer: kerkwegels, doorsteekjes in wijken, veldwegjes, bospaden… Ze bieden een veilige en soms kortere route naar werk, school of buurtwinkel. Het zijn ook mooie wegen voor een ontspannende wandeling of fietstocht in de buurt, en de interesse ervoor is in coronatijden alleen maar toegenomen.

Groen Lokeren vraagt dat de stad, in samenwerking met Regionaal Landschap Schelde-Durme, haar tragewegenbeleid nieuw leven zou inblazen.

Sommige wegjes bevinden zich echter in slechte staat. Andere zijn verdwenen, terwijl ze potentieel een interessante verbinding bieden. Soms kunnen heel bescheiden ingrepen missing links wegwerken en voor quick wins zorgen. Groen Lokeren vraagt dat de stad, in samenwerking met Regionaal Landschap Schelde-Durme, haar tragewegenbeleid nieuw leven zou inblazen, naar het voorbeeld van Hamme, Dendermonde en Sint-Niklaas, waar in de voorbije jaren mooie zaken werden gerealiseerd. Aldus zou Lokeren alsnog aanspraak kunnen maken op de beschikbare subsidies van hogere overheden. Het is daarbij ook onze uitdrukkelijke bedoeling om in een aantal concrete dossiers in overleg te gaan met grondeigenaren en boeren, in de hoop tot een consensus te komen in ieders belang en naar ieders goedvinden.
We kregen heel wat voorstellen binnen op onze oproep in de Groenkrant van maart-april 2021. We hebben er de meest interessante uitgehaald, aangevuld met enkele eigen suggesties en ze in drie thema’s onderverdeeld:

4.1. Onderhoud/kleine aanpassingen: dit is voor heel wat trage wegen van toepassing:

We pleiten daarom voor fiets- en wandelvriendelijk onderhoud, bewegwijzering en een ruimer plan van aanpak na inventarisatie. En waarom niet meteen werk maken van rolstoel- en buggyvriendelijke trage wegen? Twee concrete voorbeelden:

• Bewegwijzering en onderhoud in de Zevenkrommingenstraat – een heel interessante onverharde verbindingsweg tussen Daknam/Eksaarde en Waasmunster/fietssnelweg F4. Een recente ‘verharding’ met grove keien maakt het fietsen of wandelen heel onaangenaam en zelfs gevaarlijk. Dit kan beter!
• De Stad Lokeren heeft intussen beloofd om een tractorsluis te voorzien in de Holle Weg om sluipverkeer van auto’s onmogelijk te maken, ter hoogte van de 2 jonge eiken in de eerste bocht vanaf de H.-Geestmolenstraat. Een schitterende locatie bovendien voor een picknick-bank, midden in de velden. We noemen dit een eerste bescheiden aanzet in de realisatie van een echt tragewegennetwerk.

4.2. Nieuwe prioritaire verbindingen die het fiets-, wandel- en ruitercomfort sterk zouden verhogen

• Een fiets- en wandelbrug waar de E17 de beneden-Durme overbrugt (op het knooppunt van de Donkerputstraat, Ten Ryendreef en het fietspad richting Molsbroek) om zo een verbinding te maken tussen linker- en rechteroever van de Durme en een missing link te realiseren tussen industrieterrein E17-1, Zele en Waasmunster (ook voorstel van Beweging.net, met steun van de Lokerse afdeling van de Fietsersbond en tal van Lokerse buurtcomités als N47-E17, Molsbergen, Leefbaar Everslaar, Spoeleparkcomité en Waterwijk– zie HLN 21 juni 2021). De stad zou hier de ‘lead’ kunnen nemen in een dossier dat Lokeren overstijgt, en waarbij ook Waasmunster, Zele, Hamme en het Vlaams Gewest betrokken zijn.

• Een voetgangersvriendelijke aansluiting tussen de Daknamse Meersen en de oostelijke dijk van de Durme, tot achter de kerk van Daknam. Nu moeten wandelaars op de drukke Daknamstraat stappen tussen reservaat en Daknamdorp, heel onaangenaam en gevaarlijk zonder voetpad. Een veilig en aantrekkelijk alternatief is het creëren van een wandelpad op de dijk van de Durme tussen huisnummer Daknamstraat 92 en Daknambrug. Een groot deel van de dijk (in het groen op het kaartje hierna) is eigendom van de Vlaamse Waterweg. Zij geven aan geen probleem te hebben met een voetweg. De gele stukken zijn in particuliere handen. Hierover zou kunnen overlegd worden.

• Een trage fiets- en wandelverbinding tussen Spoele en Heiende om de drukke Naastveldstraat te vermijden en de toegang tot het Spoelebos en de school te vergemakkelijken, te realiseren tussen Lenenstraat/Kongostraat en Hulsdongenstraat/Smeierstraat
• Een missing link voor wandelaars tussen Doorslaarstraat en Gentdam. De wegel die langs het natuurreservaat De Moortels van vzw Durme loopt, is over een afstand van nog geen 50 meter afgesloten door twee hekkens. Zie luchtfoto:

• Een ruiterpad, aan te leggen aan het Everslaarbos – weliswaar gescheiden van het fiets- en wandelpad, dat loopt van Bokslaarstraat tot Bredenhoekstraat, in de bufferzone van E17-3 en E17-4.
• Een zeer kleine verbinding tussen Reepstraat en de (sport)terreinen van Vlot Campus Sint-Teresia, als alternatief voor de omstreden voetweg 30 en interessant voor fietsende scholieren van en naar Daknam en Lokeren, om zo Eksaarde-Dorp te vermijden. Nu is er een hek aan de kant Reepstraat, en de sportterreinen liggen 20 meter voorbij dat hek! De school en de ouderraad zijn alleszins vragende partij om via de stad Lokeren in gesprek te gaan met de eigenaars van dit stukje grond.

4.3. Te onderzoeken oude voetwegen, op basis van de Atlas van Buurtwegen (1841 – zie www.geopunt.be)

• Voetweg 112 tussen Hillarestraat (net voorbij Het Mysterie) en Gaverstraat (hondenschool) blijkt grotendeels te zijn verdwenen. Vraag is of een ‘zachte’ verbinding tussen Hillarestraat en Gaverstraat nog haalbaar is, wegens enkele hindernissen (zie foto). Voor bewoners van de Gaverstraat zou dit een korter en veiliger traject zijn naar Hillare en verder…

• Voetweg 111 tussen de Bredenhoekstraat en de trage weg richting café De Pelgrim in de Everslaarstraat, een missing link van geen 100 meter. Zie hieronder op Google Maps en in de Atlas van Buurtwegen.

• Voetweg 113 in Daknam. Uit contact met de provincie leerden we dat deze nog niet officieel is afgeschaft, maar dat intussen wel enkele stukjes ervan ingenomen zijn door particulieren, met name tussen de Daknammolenstraat en de Kluisstraat. Duidelijkheid hierrond is wenselijk.
• Van voetwegen 18 en 26 in Eksaarde vertrekt eerstgenoemde op 2 plaatsen in de Brielmolenstraat (richting Eksaarde), kruist deze de Keerkensweg en komt uit in de Rechtstraat tussen huisnummers 36 en 38. De tweede, een heel interessante voor het fietsverkeer dat op die manier de drukke Dam (gemeentelijke basisschool) kan vermijden, loopt vanaf de Rechtstraat ter hoogte van huisnummers 13 en 15 ongeveer parallel met de Schuermansstraat tot aan de veldweg die verbinding geeft met het brugje over de Zuidlede. Aan deze kant bestaat de wegel nog maar hij is afgesloten met een touw met een bordje “Privé”. Zie hieronder het traject van voetweg 26 in geopunt.be:

• En tenslotte nog een bedenking i.v.m. de Lange Kantwegel: Het beheer hiervan is sinds vorig jaar terug in handen van de stad Lokeren. Dit omwille van praktische problemen ivm het beheer omdat de aanpalenden veel te dicht aan plantten en zelfs tot in de wegel deel inploegden. Ieder jaar werd dit doorgegeven aan de stad Lokeren opdat zij de aanpalenden hierop wilden aanspreken maar in de praktijk gebeurde echter niks. Nu de stad Lokeren weer het onderhoud doet, lijken de problemen ineens voorbij. Dus tot op heden gaat alles goed!

Algemene slotbedenking bij verbindingen die te realiseren zijn over bijvoorbeeld particuliere weiden: in de Vlaamse Ardennen zijn voorbeelden te over terug te vinden waar aan wandelaars wel recht van overweg wordt gegeven, via trappen of poortjes of hekken, zonder dat dit problemen geeft. Goede afspraken zouden ook in Lokeren moeten kunnen gemaakt worden. Misschien kan het Regionaal Landschap Schelde Durme hier een bemiddelende rol spelen? Enkele voorbeelden van wandeldoorsteken in die Vlaamse Ardennen hieronder:

Aan de Munkbosbeekvallei tussen Beerlegem en Dikkele:

Op de Panoramaroute tussen Zulzeke en de Hotond:

In Schorisse:

Alain Debbaut,

Gemeenteraadslid Groen Lokeren